Expositie over de Romeinse idylle met een rijke tijdmachine.
Auteur: Harry Lindelauf
Fotografie: RMO, Submedia, Mikko Kriek
Meer dan 200 voorwerpen, maquettes, 3D-reconstructies en video’s vormen de tijdmachine die de bezoeker van de expositie ‘Romeinse villa’s in Limburg’ meeneemt naar het Zuid-Limburg van 2.000 jaar geleden. Blikvangers zijn de reconstructie van een meters hoge muurschildering uit Maasbracht met voorstellingen van gladiatoren en villabewoners en een kijkje thuis bij de ‘Dame van Simpelveld’.
De tentoonstelling opent 25 april in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Na de sluiting in Leiden, op 25 augustus, opent de expositie in oktober 2024 in het Limburgs Museum in Venlo. Vanaf juni 2025 kan je de expo ontdekken in Heerlen (het Thermenmuseum).
Het is voor het eerst dat op deze schaal vondsten uit de Romeinse periode in zuid-Limburg bij elkaar worden gebracht. Dat is te danken aan de samenwerking van de drie musea en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) in het onderzoeksproject ‘Een Romeinse idylle’ dat in 2020 begon. Er is een grondige analyse gemaakt van de duizenden Limburgse villavondsten en oude opgravingsdocumentatie die bewaard zijn gebleven. Daarnaast zijn luchtfoto’s en gegevens van recente opgravingen gebruikt. Limburgse amateurarcheologen, museumbezoekers en erfgoedliefhebbers droegen een steentje bij in meerdere projecten. Alle resultaten worden in 2024 gepubliceerd in de wetenschappelijke reeks PALMA van het Rijksmuseum van Oudheden.
Tekening: Villa Vlengendaal – Submedia
Villa rustica als graanfabriek
Sinds de 19de eeuw zijn er, vooral langs de Via Belgica, restanten van zo’n 70 Romeinse boerderijen gevonden. In totaal moeten er destijds honderden grote boerderijen met luxe woningen van steen in bedrijf zijn geweest. Dankzij de vruchtbare grond produceerden de akkerbouwers veel graan. Dit werd geleverd aan de Romeinse legereenheden langs de Rijn, die als grens fungeerde. De Romeinen hadden een lieflijke naam voor zo’n graanfabriek: villa rustica.
Buiten was het hard werken, binnen regeerde voor de eigenaren de luxe dankzij de opbrengsten van het graan. De villa’s groeiden in de loop der tijd uit tot complete landhuizen in Mediterrane stijl, inclusief badhuis, glazen ramen en vloerverwarming. Bekende en grote voorbeelden zijn de villa Holzkuil in Kerkrade, de villa Ten Hove in Voerendaal en de villa Herkenberg in Meerssen.
Tekening: Villa Voerendaal – Mikko Kriek
De rijkdom van de Romeinse boeren is ook zichtbaar in de begravingen: grote stenen grafkisten met rijke bijgiften. Sommige kisten waren zelfs versierd met beeldhouwwerk zoals de grafkist van de Dame van Simpelveld. Haar luxe speelt een belangrijke rol in de expositie die veel aandacht besteedt aan de bewoners van de villa’s, van de vrouw des huizes tot de mensen die op het land werkten.
Al deze villa’s kan je ontdekken in het landschap, dankzij Via Belgica. Ontdek de wandel- en fietsroutes op onze website, app of in het boek.
Het project is het resultaat van de samenwerking tussen het Limburgs Museum, Het Rijksmuseum voor Oudheden en het Thermenmuseum. Het geheel is gefinancierd door het Mondriaan Fonds, via het Meerjarenprogramma ‘Musea en erfgoedinstellingen’.
Foto: Romeins graf uit Heerlen – RMO
De expo kwam tot stand dankzij de samenwerking van het RMO, het Limburgs Museum, het Thermenmuseum/Het Romeins Museum en wordt financieel mogelijk gemaakt dankzij het Mondriaanfonds.
