Moderne kaart voor enorm Romeins wegennet
Auteur: Harry Lindelauf
Fotografie: Via Belgica
Het was vier jaar monnikenwerk maar het resultaat mag er zijn: een nieuwe digitale wegenkaart voor het Romeinse rijk. En die kaart onthult dat de Romeinen in hun enorme rijk een netwerk van 103.478 kilometer hoofdwegen hadden aangelegd. En dat netwerk was nog eens verfijnd met 195.693 lokale wegen.
Deze indrukwekkende cijfers komen tevoorschijn uit de bijgewerkte en uitgebreide gegevens die zijn gebruikt voor Itiner-e. De naam staat voor een nieuwe dataset waarmee een digitale kaart in hoge resolutie is gemaakt van de wegen in het Romeinse Rijk rond het jaar 150. Het monnikenwerk in dit enorme project is verricht door Tom Brughmans van de Universiteit Aarhus, Pau de Soto en Adam Pažout van de Universiteit Barcelona samen met collega’s. Zij hebben hun werk in november 2025 gepubliceerd in Scientific Data.
Meer wegen herkend
De wetenschappers hebben voor Itiner-e archeologische en historische informatie, topografische kaarten, luchtfoto’s en satellietbeelden gebruikt. De nieuwe databank omvat 299.171 kilometer aan wegen. Dat is aanzienlijk meer dan eerdere berekeningen die op 188.555 kilometer uitkwamen. De toename is het resultaat van meerdere factoren: er zijn meer wegen herkend op het Iberisch schiereiland, in Griekenland en in Noord-Afrika. Daarnaast zijn eerdere routes die bijvoorbeeld uit gingen van rechte lijnen door een gebergte aangepast aan de mogelijkheden en onmogelijkheden van het landschap.
foto: Itiner-e: A high-resolution dataset of roads of the Roman Empire | Scientific Data
Cursus publicus
De Romeinen hebben hun wegen groot gemaakt. En de wegen hebben de Romeinen groot gemaakt. De start lag bij het pakken van de macht: daarvoor waren legers nodig die zich dankzij de wegen snel en georganiseerd konden verplaatsen. Na het leger kwamen de boeren en de handelaren die dankzij de wegen hun producten over grote afstanden konden verkopen. En uiteraard hadden de bestuurders van het rijk de goede verbindingen broodnodig. Zij gebruikten bijvoorbeeld de staatspostservice (Cursus publicus) om besluiten en andere informatie uit te wisselen.
Via Belgica
Ook de Via Belgica tussen Keulen en Boulogne-sur-Mer staat op de nieuwe kaart. Opvallend is dat voor deze hoofdweg tussen de brug over de Worm bij Rimburg (gemeente Landgraaf) en Heerlen/Coriovallum twee parallelle tracé’s worden getoond. Waarschijnlijke oorzaak: het precieze verloop van de Via Belgica is hier niet aangetoond. Dat gemis geldt overigens voor het leeuwendeel van het wegennet. De wetenschappers melden dat de precieze locatie van slechts 2,7% van de wegen met zekerheid bekend is. Voor bijna 90% geldt minder zekerheid en voor ruim 7% is het tracé beredeneerd giswerk.
Ontdek hier de promofilm.
Verken hier de Romeinse wegenkaart.
